JEDNOSTKI W HL
Przez cały okres trwania poligonu w Pustkowie, wiele oddziałów Waffen-SS szkoliło się, uzupełniało straty, reorganizowało i wypoczywało. Niektóre jednostki były tworzone od podstaw. Postaram się przedstawić jakie to były jednostki i kiedy kwaterowały w Pustkowie. Oczywiście dane te nie są pełne, po prostu brak jest opracowań na ten temat. Bazowałem głównie na informacjach z internetu i literaturze ze szczątkowymi danymi na ten temat.
„Lwy Flandrii”
Batalion ten był częścią 6. SS Gebirgs Division „Nord”, składający się z ochotników z Holandi i Dani. W batalione tym służyli ochotnicy z Flandrii. Po krótkim podstawowym przeszkoleniu w Hamburgu, zostali przerzuceni do Polski, najpierw zatrzymali się na kilka tygodni w Radomiu, a potem przyjechali do Heidelager. Tu zostali zreorganizowani do standardowej struktury batalionu piechoty, mianowicie: trzy kompanie piechoty i jedna kompania karabinów maszynowych. Data pobytu w Pustkowie to prawdopodobnie maj 1941r. Póżniej zostali przeniesieni do Orzysza, gdzie zostali „zmotoryzowani”. Jednostka ta działała głównie na froncie wschodnim (Łotwa) i brała udział w operacjach przeciwko partyzantce. 21 marca 1943r. batalion został wysłany do Krasnego Boru, do obsadzenia pozycji opuszczonych przez hiszpańską „Błękitną Dywizję”. Po ciężkich stratach resztki batalionu (z 3 kompani które weszły do bitwy, ok. 125 ludzi, zostało 9!) zostało wysłane do Polski, i w początkach maja 1943r. włączeni zostali do „Langemarck”. Sturmbrigade zostało formalnie przyjęte 31 maja w Heidelager.
SS-Batallion Debica
We wrześniu 1942r do końca lutego 1943r został zformowany włoski SS-Batallion. Major Fortunato otrzymał zadanie wybrania nowych rekrutów, lojalnych Niemcom. Wielu ochotników przeszło z „Włoskiego XXXI Batalionu Czołgów”, z „Lombardia Division” oraz elitarnej dywizji alpejskiej „Alpine Julia Division”. Batalion składał się z 20 oficerów i 571 żołnierzy. Dowódcą batalionu został Hauptmann der Schutzpolizei Friedrich Noweck. Od 21 marca do maja 1944 roku, SS-Batallion „Debica” brał udział w operacji zwalczania partyzantki działającej w okolicach Pellice Valley, w kierunku południowo-zachodnim od Turynu. 12 kwietnia batalion został włączony do SS Battle Group „Diebitsch”. 7 września stał się częścią „Waffen – Grenadier Brigade der SS (italienische nr.1)”. Później został przekształcony do „Waffen – Fusilier Btl. der SS 59” (59 batalion rozpoznawczy) którego dowódcą był również Noweck. W Heidelager kwaterował na ringu I (Pustków)
14. Waffen Grenadier Division der SS (galizische Nr 1)
W Pustkowie ćwiczyła również sławna ostatnio ukraińska 14 dywizja grenadierów pancernych „Galizien”, a ściślej na poligonie zostało utworzone trzy pułki tej dywizji, mianowicie:
Waffen-Grenadier-Regiment der SS 29 (Ukrainisches Nr.1)
Zformowany na poligonie Heidelager we wrześniu 1943r jako „SS-Freiwilligen-Regiment 1”. 22 października 1943r zmieniono jego nazwę na „SS-Freiwilligen-Grenadier-Regiment 29”, narodowość pułku dodano 11 stycznia 1944r -„SS-Freiwilligen-Grenadier-Regiment 29 (Galizisches Nr. 1)”. 27 czerwca 1944r ponownie zmieniono nazwę na „Waffen-Grenadier-Regiment der SS 29 (Galizisches Nr. 1)” i na koniec, tytuł „Waffen-SS” został dodany 12 listopada 1944r. III batalion tego pułku, został odłączony w styczniu 1944r i został użyty do zreformowania „SS-Füsilier-Battalion 14”. Poczta polowa III batalionu I pułku (III. / 1.) była przeniesiona do „SS-Fusilier-Battalion 14”. Pułk został kompletnie przebudowany na przełomie sierpnia i września 1944r po bitwie pod Brodami.
Waffen-Grenadier-Regiment der SS 30 (Ukrainisches Nr.2)
Zformowany na poligonie Heidelager we wrześniu 1943r jako „SS-Freiwilligen-Regiment 1”. Wtedy stało się „SS-Freiwilligen-Grenadier-Regiment 2”. 22 października 1943r zmieniono nazwę na „SS-Freiwilligen-Grenadier-Regiment 30”, narodowość pułku dodano 11 stycznia 1944r dając pełną nazwę „SS-Freiwilligen-Grenadier-Regiment 30 (Galizisches Nr. 2)”. 27 czerwca 1944r przemianowany na „Waffen-Grenadier-Regiment der SS 30 (Galizisches Nr. 2)”. 12 listopada 1944r dodano nazwę „Waffen-SS”. Pułk został kompletnie przebudowany na przełomie sierpnia i września 1944r po bitwie pod Brodami.
Waffen-Grenadier-Regiment der SS 31 (Ukrainisches Nr.3)
Prawdopodobnie ten pułk również został utworzony na poligonie Heidelager we wrześniu 1943r, jako „SS-Freiwilligen-Regiment 3” i wtedy stał się „SS-Freiwilligen-Grenadier-Regiment 3”. 12 listopada 1944r przemianowano na „SS-Freiwilligen-Grenadier-Regiment 31”,a 22 stycznia 1944r dodano narodowość, dając pełną nazwę „SS-Freiwilligen-Grenadier-Regiment 31 (Galizisches Nr. 3)”. Przemianowany ponownie 27 czerwca 1944r na „Waffen-Grenadier-Regiment der SS 31 (Galizische Nr. 3)”. Tytuł „Waffen-SS” dodano 12 listopada 1944r. Pułk został przebudowany na przełomie sierpnia i września po bitwie pod Brodami.
W czerwcu 1944 r. dywizję skierowano na front wschodni, gdzie w lipcu została prawie całkowicie rozbita przez Rosjan w bitwie pod Brodami (zginęło 80 proc. oficerów i żołnierzy). Jesienią zdziesiatkowana jednostka stacjonowała na Słowacji (Brno), a potem na Śląsku (poligon Neuhammer w pobliżu miejscowości Sagan).
Dywizje odtworzono zimą 1945 r. Dowództwo objął gen. Paweł Szandruk (co ciekawe odznaczony po wojnie przez gen. Andersa Krzyżem Virtuti Militarii za kampanię wrześniową 1939 r.). Jednostkę skierowano do południowej Austrii, i tam dostała sie do niewoli alianckiej. Przez obozy jenieckie we Włoszech żołnierze SS Galizien trafili w 1947 r. do Wielkiej Brytanii, na mocy decyzji premiera Clementa Attlee, który nie chciał wydać ich Rosjanom. Stamtąd wielu wyjechało potem do Kanady, USA czy Australii. Żołnierze dywizji posądzani są o wiele zbrodni przeciwko ludności cywilnej.
W Pustkowie dywizja stacjonowała na przełomie 1943r. i 1944r (czyli przed „rzezią”). Na ringu I (Pustków), ringu II (Wieloncza), i ringu IV (Dąbrówki).
* 14 DGren SS (1 galicyjska) w wielu publikacjach nadal mylnie nazywana jest 14 Dywizją SS „Galizien”. Wprawdzie dywizja wywodzi się ukraińskiego pułku policyjnego Schuma SS „Galizien” (w wersji ukr. „Hałyczyna”), ale Himmler specjalnym rozkazem zakazał używania nazwy „Ukraina” lub nazywania dywizji „ukraińską”. Była to pierwsza dywizja słowiańska, a słowianie nie mieli prawa dostąpić zaszczytu walki u boku niemieckiego żołnierza.
SCHUMA Bat. 202 (Legion Nachtigall)
Od czerwca do grudnia 1942 na poligonie kwaterował ukraiński policyjny batalion Schuma bat.202 (Legion Nachtigall – słowiki). Złożony głównie z policjantów granatowych. Po przeszkoleniu, batalion składający się z 600 policjantów wysłany został na zaplecze grupy armii „Mitte” na froncie wschodnim. Dowódcą był Theodor Oberleander, późniejszy minister RFN. Batalion ten posądzany był o udział w mordzie lwowskich profesorów, ale jak się okazało, była to sowiecka prowokacja.
SCHUMA Bat. 204 (Legion Roland)
Drugą jednostką policyjną składająca się z Ukraińców był Schutzmannschaft batalion 204 (Legion Roland) zorganizowany z początkiem 1943 r. w Pustkowie. Składał się z ochotników ukraińskich, głównie z terenów Małopolski wschodniej i środkowej**. Jego dowódcą był SS-hauptsturmführer Ulow, a zastępcą Ukrainiec – kpt. Poberenko. W skład batalionu wchodziły trzy kompanie, każda po 150 ludzi, którzy nosili mundury żandarmerii niemieckiej. Od połowy maja 1943 r. batalion pełnił służbę strażniczą w obozie w Pustkowie i m.in. nadzorował więźniów z obozu pracy.
5. SS Panzer Division „Wiking”
Wiosną 1944r koło Korsunia wpadła w zasadzkę dywizja „Wiking” wraz z resztą 4 Armii Pancernej. Ponosząc ciężkie straty (ok. 30% w ludziach i tracąc prawie cały ciężki sprzęt) jednostka ta wyrwała się z kotła (kontratak pod Czerkasami). Pod koniec kwietnia 1944r dywizja „Wiking” została wysłana do Heidelager gdzie została odbudowana już jako dywizja pancerna
28. SS Freiwilligen Grenadier Division „Wallonien” (wallonische Nr 1)
7 lipca 1944r. do Heidelager przybyła druga belgijska jednostka – dywizja „Wallonien” (po Legionie Flandern) dowodzona przez Leona Degrella. Miejsce kwaterowania – Ring III
„Estnische SS Freiwillige Brigade”
W sierpniu 1942r Hitler zgodził się na utworzenie estońskiego legionu SS (głównie z inicjatywy J. Soodla). Dowódcą został Oberführer Frans Augsberger. 8 października pierwszych 1280 ochotników przyjechało do Heidelager. Do końca 1942r ćwiczyli na poligonie i na bazie tych ludzi został utworzony batalion „Narwa”, który został włączony do 5. SS Panzer Division „Wiking”. Zastąpił on fiński batalion ochotniczy który z powodów politycznych powrócił do Finlandi. 15 lipca 1943r batalion wyjechał na front wschodni. W tym samym czasie trening na poligonie trwał. Legion stał się brygadą – 3. Estnische SS – Freiwillige Brigade. 5 maja 1943r posiadał dwa pełne pułki, ponad 5000 ludzi. W listopadzie 1943r estońska brygada została wysłana do Rygi i wykorzystana do walki z partyzantami radzieckimi. 24 stycznia 1944 Reichsführer SS rozkazał powiększyć brygadę do dywzji – 20. Estnische Waffen-SS Division. Brygada została zakwaterowana na ringu III.
Na poligonie Heidelager ćwiczyła równierz łotewska brygada „Lettische SS Freiwillige Brigade”.
8. SS Kavallerie Division „Florian Geyer”
W styczniu 1944r. kwaterowały elementy 8. SS Kavallerie Division „Florian Geyer”. Dowódcą był były szef policji w GG Brunon Streckenbach
SS-Wach-Bataillon „Oranienburg”
Od ustanowienia władz obozu do 18 sierpnia 1941r. służbę wartowniczo-strażniczą pełnił SS-Tottenkopf Bataillon „Oranienburg” Służyli w nim przeważnie Niemcy, Belgowie, Holendrzy. Dowódcą był Johann von Feil. Od powyższej daty nazwę batalionu zmieniono na SS Bataillon „SS Truppen Ubungs Platz Debica”.
Standarte „Nordwest”
W Heidelager duńska jednostka – Standarte „Nordwest” została rozwiązana i połączona z „Niederlande Legion Freiwilligen”. Jednostka ta została tu przygotowana do walki i w styczniu 1942r wysłana na wschodni front.
4. SS Polizei-Panzergrenadier Division
W lipcu 1943r kwaterowała dywizja policyjna – 4. SS Polizei-Panzergrenadier Division.
W marcu 1942r kwaterowało 6000 węgierskich ochotników prawdopodobnie z brygady kawalerii.
Na terenie poligonu widziane były również odznaki dywizji 1. SS Panzer Division „Leibstandarte Adolf Hitler” oraz dywizji „Herman Goring” która formalnie należała do Luftwaffe.
Wiadomo jest mi również o Serbach , Jugosłowianach, Litwinach, Holendrach którzy byli w Pustkowie, ale nie wiem jeszcze w jakich jednostkach.
